آنچه در گذشته‌ای دور، بخش تفکیک‌ناپذیری از زندگی روزمره مردم بوده: فرشی که بر آن پای نهاد و چراغی که از آن خانه‌اش را روشن می‌کرده در فرهنگ امروز میراث فرهنگی نام گرفته و با احترام از آن یاد می‌شود. در واقع آنچه امروزه در موزه‌ها به عنوان بخشی از میراث فرهنگی ما نگهداری می شود همان دست ساخته گذشتگانی است که از دوران باستان تا به حال با مصون ماندن از گزند روزگار به جای مانده و اکنون نماد و نشانه‌ای از فرهنگ، هنر و تمدن مردمانی است که آنها را ساخته‌اند.پس از انقلاب صنعتی، به واسطه تولید انبوه و ارزان در عرصه‌های مختلف، صنایع‌دستی رو به کاهش و نابودی نهاد.
وضعیت صنایع‌دستی ایران نیز از این قاعده مستثنی نبود، به همین دلیل در اواسط قرن نوزده میلادی، زمانی که هنرهای دستی ایران به واسطه ورود کالاهای اروپایی رو به نابودی نهاده بود، عده‌ای از ایرانیان به فکر احیاء و گسترش صنایع‌دستی افتادند.
در اواخر قرن ۱۹ چند روحانی و تاجر مانند مجدالاسلام کرمانی، سیدجمال‌الدین واعظ اصفهانی، میرزا نصرالله ملک‌المتکلمین و حاج محمد حسین کازرونی انجمنی برای پیشرفت مصرف تولیدات بومی در اصفهان افتتاح کردند.
میرزا تقی‌خان امیرکبیر نیز تعدادی کارگاه محلی برای تولید لباس نظامی، پارچه، سرامیک ، ظروف بلور، درشکه و لوازم مختلف خانگی احداث کرد. با این حال تا پیش از انقلاب مشروطیت هیچ قانونی درباره صنایع‌دستی تدوین نشد. در سال ۱۳۲۸ هجری قمری، مجلس شورا « قانون اداری وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه» را تصویب کرد و بعد از انقلاب مشروطیت نام وزارت معارف به وزرات معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه تغییر کرد. اما پس از آن دوباره همه چیز به دست فراموشی سپرده شد تا اینکه در سال ۱۳۴۷ شمسی با تصویب هیات وزیران، مرکز صنایع‌دستی وابسته به وزارت اقتصاد وظیفه ساماندهی و هماهنگ کردن وضعیت صنایع‌دستی کشور را به عهده گرفت.
در سال ۱۳۵۴ مرکز مذکور به دو بخش سازمان صنایع‌دستی و شرکت سهامی فروشگاه‌های صنایع‌دستی تقسیم و تحت نظر وزارت صنایع و معادن به فعالیت خود ادامه داد.
در سال ۱۳۶۰ مجدداً این دو بخش در یکدیگر ادغام و طبق اساسنامه جدید به صورت یک شرکت دولتی زیرنظر وزارت صنایع با عنوان سازمان صنایع‌دستی ایران قرار گرفت.
در دوران سازندگی در سال ۱۳۶۹ سازمان صنایع‌دستی فعالیت‌های خود را در قالب ۱۰ شرکت منطقه‌ای در سراسر کشور ساماندهی کرد و امور بازرگانی سازمان نیز به شرکت‌های مذکور محول شد.
در سال ۱۳۷۶،حدود ۹ شرکت منطقه‌ای منحل شد و یک شرکت به نام شرکت بازرگانی صنایع‌دستی تمامی فعالیت‌های بازرگانی و سازمان را برعهده گرفت.
در سال ۱۳۸۳ قانون تأسیس سازمان صنایع‌دستی ایران به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و نهایتاً پس از دگرگونی‌های فراوان در سال ۱۳۸۵ به عنوان یکی از معاونت‌های سازمان میراث فرهنگی به این سازمان پیوست.